De mindset van ieder persoon is anders en ook afhankelijk van vele factoren, denk bijvoorbeeld aan het weer, een vakantie, je werk maar ook je vrienden of relatie. Binnen elk van deze domeinen kan de mindset anders zijn. Desalniettemin kan de mindset onderverdeeld worden in twee categorieën: een statische mindset en een groeimindset. Deze twee verschillende vormen komen wij op de huiswerkbegeleiding vaak tegen.

In de onderstaande afbeelding is een voorbeeld van een gedachtegang van een leerling uitgewerkt, waarbij het verschil tussen een statische en een groeimindset duidelijk wordt.

Deze afbeelding illustreert hoe het brein van een puber te werk kan gaan wanneer de cijfers tegenvallen. Het is duidelijk dat een statische mindset tot een vicieuze cirkel van lage cijfers kan leiden. Hierbij is de gedachte “Zie je wel, ik kan het niet,” cruciaal. Aan ons op de huiswerkbegeleiding de taak om hier met de leerling over te praten, uit te vragen waar deze mindset vandaan komt en uit te leggen dat hier iets aan gedaan kan worden. Als leerlingen doorhebben dat hun mindset veranderbaar is, krijgen ze meer zelfvertrouwen en geloof in hun eigen groei.

Het is veelvoorkomend dat faalangst voortkomt uit een statische mindset. Het is dan zaak om faalangst niet als excuus te gebruiken voor lage cijfers, maar het aan te gaan en het aan te durven om de mindset te veranderen. Een bijkomend, onderliggend probleem is het zogenoemde self-handicapping. Hiermee beschermt de leerling het eigen zelfbeeld na een laag cijfer, door zichzelf wijs te maken dat hij/zij er toch weinig tijd in had gestoken of de lesstof niet interessant genoeg vond. Ook dit houdt de statische mindset in stand, maar is wel veranderbaar. Om deze redenen werken wij op de huiswerkbegeleiding aan een duurzame ontwikkeling van de leerling en focussen wij op de lange termijn, door een groeimindset te stimuleren bij de leerlingen.

We leven tegenwoordig in een samenleving waar ontzettend veel wordt vergeleken. Niet alleen producten die we online kunnen kopen of hotels die we boeken, maar zelfs ons eigen leven wordt op social media vergeleken met dat van anderen. Daardoor wordt de statische mindset van leerlingen enorm gevoed. Ze gaan immers onderling vergelijken: doe ik het beter, haal ik een hoger cijfer, hoe scoor ik ten opzichte van mijn vrienden? Dit zijn vragen waar veel leerlingen dagelijks mee bezig zijn. Hierin schuilt het gemis van het leren van gemaakte fouten. Het bespreken van fouten wordt namelijk pijnlijk.

Fouten maken is een belangrijk onderdeel van het leerproces. Maar als wij onze fouten niet bespreken, hoe zijn wij dan in staat om van de gemaakte fouten te leren en ze niet opnieuw te maken? Juist het kijken naar jezelf en het analyseren waar een fout is gemaakt, draagt bij aan een groeimindset. Dezelfde fouten worden dan immers minder snel gemaakt en dit betekent dat je jezelf verbetert. Juist dit element is cruciaal voor het bevorderen van een groeimindset bij leerlingen, omdat ze het zelfvertrouwen krijgen te kunnen leren van hun fouten.

In de oppervlakkigheid die op sociale media nog wel eens de boventoon voert, schuilt een ander gevaar. De metafoor van de ijsberg brengt dit inzichtelijk in beeld.

Wij zijn geneigd om op sociale media alleen het topje van de ijsberg van succes te laten zien. Het harde werk, het doorzettingsvermogen en cruciaal, de gemaakte fouten, posten we niet. Waarom zouden we nog hard werken of falen, als die zaken toch geen aandacht krijgen? Ook dit gebrek aan waardering voor het maken van fouten bevordert de statische mindset bij leerlingen. Op de huiswerkbegeleiding zien wij natuurlijk veel van de onderkant van de ijsberg. Wij proberen de leerlingen in te laten zien dat al dat harde werken juist een voorwaarde is voor het behalen van ‘succes’.

Om af te sluiten met een mooie quote: “Failure is succes in progress.” Laten we proberen om niet alleen te focussen op alle achten en negens die de leerlingen halen, maar ook begrijpen dat achter elke vijf een hardwerkende leerling schuil kan gaan die het vermogen heeft om te leren van gemaakte fouten en het vertrouwen verdient dat het volgende cijfer hoger gaat zijn.